Boeiende spionageroman

Voorwaartse verdediging – Dave Dröge – Berlin Books – 361 blz.

Als je Nederlandse spionageromans wilt lezen, dan zal je goed moeten zoeken. Engelstalig is het kleine moeite; denk o.a. maar eens aan de boeken van John le Carré. In ons eigen taalgebied heeft in de vorige eeuw H.J. Oolbekking een dappere poging ondernomen met zijn serie romans over Agent Gotz en iets recenter deed ook Roel Thijssen een duit in het zakje met zijn Graham Marguand-reeks. Daarnaast zijn er eenlingen te vinden, zoals De Noordzeeconferentie van Jacob Vis en De staatsvijand van Johan op de Beeck. Nu dus een spionageroman, zijn eerste na drie andere romans, van Dave Dröge.

Structuur

De roman is verdeeld in vier hoofstukken met daaraan voorafgaand een “Vooruitblik”. Treft de lezer daar een spoiler aan? We zijn getuige van een aanslag, waarbij één of meer doden vallen: Fopke, een later acterend personage en een dode op het zebrapad; is dat ook Fopke of Sophie? Bijna anderhalve pagina ‘om in de sfeer te komen’? Gezien het vervolg min of meer overbodig. Op deze vooruitblik volgen dan vier hoofdstukken, waarvan twee tot en met vier weer verdeeld zijn in drie delen.

Geheim agent

De hoofdpersoon (ik-figuur) neemt in deel 1 zijn intrek in Hotel Europa. Inderdaad hetzelfde hotel (Grand Hotel Europa als dat van Ilja Leonard Pfeijffer).  Hij komt daar een boek schrijven waarin hij een vergane relaties een plaats wil geven: Voorwaartse verdediging. Over de inhoud van dat op stapel staande boek wordt de lezer voorlopig niet geïnformeerd.  Wel komen we te weten dat het draait om een viertal relaties. De dames binnen deze relaties staan eigenlijk symbool voor vier gebieden: Afrika, Amerika, Rusland en Azië en hun relatie tot Europa. Daarbinnen komen we diverse aanknopingspunten met de literatuur tegen; zo wordt o.a. Geerten Meijsing geciteerd en het boek De meeste mensen deugen van Rutger Bregman genoemd. Tijdens zijn verblijf wordt de ik-figuur geconfronteerd met een veelheid aan schokkend wereldnieuws. Als hij toevallig in het dagboek van een oude schoolvriend de consequenties aantreft van het beroep van geheim agent, wil hij dat ook worden. Hij solliciteert en wordt tot zijn eigen grote verrassing aangenomen bij de European Intelligence Service (EIS) een geheime organisatie die gericht is op de instandhouding van het huidige Europa.

Diverse spionageactiviteiten

Hotel Europa komt aan het einde van deel twee terug als de ik-figuur een ontmoeting heeft met Olivia, een spionne van de CIA. Dit deel begint met ‘opleiding’ als geheim agent. Zijn leermeester is de uiterst gewiekste (maar gezien de “vooruitblik” niet gewiekst genoeg) AIVD-luitenant Fopke Troelstra.  De locaties zijn divers, maar het meest vooruitspringend zijn toch Marrakesh en Istanbul. In het verhaal speelt de bank Blaze Hazard International een grote rol in een uitgebreide spionagezaak. Niet alleen de EIS, maar ook de AIVD, de CIA en vooral de Mossad, spelen daarin een belangrijke rol. Laat de AIVD te veel het oor hangen naar de Mossad? Dat zal o.a. in het derde deel blijken.

Israël

Dit derde deel begint weer in Hotel Europa, waar hij Jevgeni, collega- schrijven en ook spion? terugziet. Tekenend is daarbij een citaat van Stefan Zweig uit De wereld van gisteren. Tijdens hun etentje schuiven ook de andere spionnen van EIS aan: Yoko, Malika en Vaisa. Jevgeni komt op de proppen met een manifest dat eindigt met “De huichelachtige democratieën en hun rule based order zullen tot het verleden behoren; de nieuwe wereldorde wordt keurig opgedeeld, zoals het hoort”. Vaisa en ‘het getuigenmeisje’ van twaalf jaar, Asiya’ gaan naar een geheime locatie in Israël, Tel Aviv. Daarna brengt Vaisa die laatste op 6 oktober naar een Kibboets (de Kibboets van 7 oktober). Vaisa zelf bezoekt een feest van jongeren, vlakbij Gaza.

Onderzoek naar 7 oktober 2023

EIS gaat zich in het vierde deel wijden aan een grondig onderzoek naar de gebeurtenissen van deze datum. Opnieuw speelt de bank Blaze Hazard International in Istanbul een grote rol in het onderzoek. Daarnaast wordt gezocht naar Vaisa en Asiya. Dit onderzoek levert zeer opwindend resultaat op, waarover hier natuurlijk het best gezwegen kan worden. Maar de climax dit het oplevert doet niet onder voor de beste spionageromans en mag zeer verrassend genoemd worden.

Stijl

Duidelijk zal de lezer opmerken dat de stijl per deel verschilt. In de eerste twee delen kan de auteur het niet laten diverse grappige zaken te verwerken, die vaak, maar niet altijd geslaagd zijn. “…een collega – volgens sommigen ook wel een concullega benoemd (de Fransen lachen zich een ongeluk)…” En twijfelachtig is ook: “…aangeschoten doordat ik aan de bar … een oude vertrouwde compagnon had teruggevonden (Johnny Walker)…”. Clichés zijn er genoeg te vinden, zeker bewust. De roman is geschreven in de ik-vorm en een enkele keer spreekt de auteur de lezer rechtstreeks aan: “En dat, beste lezer, zou ik weten ook!” En “Misschien is het handig even wat meer context te verschaffen voor u als lezer”. Algeheel is de stijl van Dröge goed in overeenstemming met de inhoud en zeer prettig te lezen. Daar waar nodig houdt hij de vaart erin en op een ander moment is er tijd voor een uitweiding.

Spanning

De spanningsboog is uitermate goed opgebouwd. In de eerste twee hoofdstukken zit je nog niet op het puntje van je stoel, maar word je aardig en met humor beziggehouden met zaken die pas later tot spanning zullen leiden. In het derde hoofdstuk neemt de spanning toe om in het vierde tot een climax te komen die er niet om liegt.

Actueel

De inhoud sluit prima aan op actuele gebeurtenissen. Niet voor niets is de ondertitel van de roman: “Hoe de aanval van 7 oktober in Israël kon plaatsvinden” Daarbij gaat de auteur zorgvuldig te werk, al kunnen bij sommige zaken ook vraagtekens gezet worden. Het werk van inlichtingendiensten, positief en negatief komt duidelijk aan de orde. Dit alles maakt dat deze roman een prima aanvulling is op wat er in dit genre is verschenen.

Kees de Kievid

Boeiende spionageroman