Politieke context

Politieke partijen huurden Amerikaanse marketingfirma’s in om modern campagne te voeren, gebruikmakend van digitale middelen waarmee alle beschikbare informatie over kiesgedrag en verspreiding van kiezers naar demografie over de regio’s of steden werd gebruikt als input om nieuwe lokale marketingstrategieën uit te denken. ‘Bigdata’ en de sociale media werden volop ingezet, alles werd in werking gesteld om de kiezer te bewegen op hun partij te stemmen. Zo werden in advertentiecampagnes doelbewust onderbuikgevoelens aangewakkerd om populistische stemmen af te snoepen van de concurrentie. Niet alleen tijdens de verkiezingen, maar het gehele jaar door waren Kamerleden bezig de landelijke media te monitoren: wanneer iets aandacht kreeg in de landelijke of sociale media, bijvoorbeeld na een uitzending van een (toch meestal beperkt) journalistiek (onderzoeks)programma, werden er meteen Kamervragen ingediend. Het spinnen van electoraal garen was eerder een kerntaak geworden dan een indirect gevolg van het politieke werk. Een weg terug leek onmogelijk: iedereen scheen mee te moeten doen met deze waan van de dag. De maalstroom verlaten betekende politieke zelfmoord.

‘De aanmatigende heerschappij van McWorld heeft de soevereiniteit verplaatst naar het domein van de mondiale ondernemingen en de wereldmarkten waarop zij de dienst uitmaken en bedreigt de autonomie van de civiele samenleving in haar culturele en spirituele, maar ook politieke aspecten. (…) Deze overwegingen doen al vermoeden waarom de uitvallen van critici die geen onderscheid kunnen maken tussen consumentisme en democratie er zo merkwaardig naast zitten. Voor hen staat een samenleving van consumenten in een marktwereld gelijk aan democratie en zijn de mensen die McWorld aanvallen elitaire figuren, hoe democratisch hun retoriek ook mag zijn.’ B.R.Barber.

Economische context

De CBS cijfers leken heilig en allesbepalend: de economie moest groeien ten koste van wie of wat dan ook. Wanneer de groeicijfers maar werden gehaald was men voor korte tijd tevreden. Slechts weinigen stonden er bij stil dat deze cijfers en berekeningen waren gebaseerd op een reeks beperkte aannames en status quo omstandigheden. Men had niet door dat de modellen verre van feilloos en compleet waren. Het gevaar dat ze een zichzelf bevestigende voorspelling werden lag dan ook op de loer: zolang er naar werd gehandeld zou er nooit iets wezenlijk kunnen veranderen, tenzij zulke radicale problemen opdoemden dat hernieuwd rekenwerk onmogelijk werd binnen de huidige modellen.