Boekbespreking: De Handlangers
“Helaas is de mens (…) nog onvoldoende toegerust voor een adequate verwerking en toepassing van deze grondstof die liefde heet”
De roman De Handlangers van Carl Stellweg is een meesterlijke roman die herinneringen oproept aan twee literaire klassiekers: Misdaad en Straf en Honderd jaar eenzaamheid.
Aan de roman van Dostojevski betreffende de daarin gepleegde moord en de vreemde gedachtenspinsels van de moordenaar, die daarmee de in dit geval dubbele moord voor zichzelf en anderen, en dus ook de lezer, enigszins begrijpelijk probeert te maken in al zijn onbegrijpelijkheid. Of in ieder geval blijk geeft van psychologisch inzicht in alle omstandigheden en details. Maar tevens in de eigenzinnige berusting van zijn noodlot: hij ‘moest’ deze daad wel uitvoeren. De verklaring van de hoofdpersoon in de rechtbank, waarmee hij aan de rechter uitlegt hoe hij noodzakelijkerwijs tot deze dubbele moord is gekomen, is een intrigerende monoloog in al zijn, zoals de rechter het noemt, ‘macaber’-heid.
De roman doet aan de klassieker van Márquez denken betreffende de ingewikkelde kluwen van relaties, de uitgebreidheid van de familiegeschiedenis en de beschreven gebeurtenissen en hoe deze ingenieus met elkaar overlappen en met elkaar verband blijken te houden, iets waar de lezer langzaam maar zeker meer inzicht in krijgt.
De roman bevat veel rake micro-observaties en detailbeschrijvingen in de dialogen, maar ook in de vertelling zelf. Daarnaast is de verhaallijn zo opgezet dat je als lezer immer benieuwd bent naar het vervolg, naar wat de huidige situatie precies behelst en hoe bepaalde gebeurtenissen met elkaar te maken hebben, wie daarbij betrokken was en in hoeverre de hoofdpersoon daarin al dan niet een bepaalde verantwoordelijkheid draagt, ondanks zijn jonge leeftijd, of ondanks de invloed van zijn soms twijfelachtige of ronduit schokkende jeugdervaringen. Of was de hoofdpersoon zo jong dat hij geen enkele blaam treft? Maar in hoeverre geldt dit dan nog in zijn volwassen leven? In hoeverre werkt zijn jeugdervaring door in de daaropvolgende gebeurtenissen, waardoor hij eigenlijk niet anders kan dan te doen dan wat hij doet, zijn “noodlot” ondergaan?
Veel van deze gebeurtenissen worden belicht vanuit meerdere personen, met ieder hun eigen waarheid en kijk daarop. Interessant hierbij is dat een politieke discussie over (post)modernisme en de (on)mogelijkheid om te kunnen zoeken naar (de) waarheid juist deel uitmaakt ván deze belangrijkste gebeurtenissen in het leven van de hoofdpersoon Marco en zijn halfbroer Felix. Dit alles speelt zich af tegen de achtergrond van een wereldwijde situatie die pas in het laatste hoofdstuk duidelijk zal worden, een situatie die mede veroorzaakt blijkt door de politieke bevlogenheid van zijn halfbroer, van zijn familie en van hemzelf.
Kortom, de roman De Handlangers is een diepgravende, maar bij vlagen ook hartverscheurende roman over jeugdervaringen, liefdesperikelen, politieke keuzes en relaties en hun verstrekkende gevolgen in de levensloop, en dit alles tegen de achtergrond van een wereldbeeld waarin de mensheid zichzelf ten gronde dreigt te richten, maar waarin op het allerlaatste moment toch nog hoop gloort.
